Đức Thánh Cha Phanxicô nói gì trong lá thư gửi Đức Tổng Giuse Ngô Quang Kiệt?

Ngày 29 tháng 6 vừa qua, Đức cha Giuse Ngô Quang Kiệt, nguyên Tổng Giám mục Tổng Giáo phận Hà Nội mừng 25 năm Giám mục. Nhân dịp này Đức Thánh cha Phanxico đã có thư gửi Đức cha Giuse và Bộ Loan báo Tin mừng cũng có thư chia sẻ.
Và trong một tương quan cơ hữu và liên đới, chúng ta hết sức băn khoăn và tự hỏi Đức Thánh cha Phanxico đã viết gì trong thư gửi Đức cha Giuse? Bởi xin thưa rằng đó là tiếng nói chính thức của Tòa thánh về Đức cha Giuse.

Dưới đây là toàn văn bức thư Đức Thánh cha Phanxico gửi Đức cha Giuse Ngô Quang Kiệt:

“ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ
Kính gửi
Hiền đệ Đáng kính
GIUSE NGÔ QUANG KIỆT
Nguyên Tổng giám mục Hà nội.

Trong ngày lễ trọng kính hai thánh Phêrô và Phaolô Tông đồ, Hiền đệ sẽ mừng Ngân Khánh Giám Mục, Ta gửi lời cám ơn Hiền đệ đã đem hết lòng nhiệt thành phục vụ lợi ích tối hảo của cộng đoàn tín hữu tại Lạng sơn – Cao bằng; và còn trổi vượt hơn nữa, thể hiện mối quan tâm ưu tư tông đồ đầy yêu thương đối với đoàn chiên Hà nội giữa những biến động. Ta khen ngợi Hiền đệ, với tinh thần mục tử trung tín đã chu toàn trách nhiệm của mình và hướng dẫn Dân Chúa bằng Lời Chúa. Vì thế Ta, dùng quyền Tác vụ Phêrô, rộng ban Phép Lành Toà Thánh cho Hiền đệ và những người thân của Hiền đệ.

Làm tại Rôma, cạnh Đền thờ Laterano, ngày 10 tháng 6 năm 2024.

Ký tên
Phanxicô
Giáo Hoàng”.

Có thể thấy, Đức Thánh cha Phanxico đã dành cho Đức Tổng Giuse Ngô Quang Kiệt một tình cảm hết sức đặc biệt. Đức Thánh cha cũng đánh giá cao quá trình mục vụ của Đức Tổng Giuse cả thời kỳ mục vụ tại Cao Bằng – Lạng Sơn cho đến Hà Nội sau này. Đặc biệt Đức Thánh cha cho rằng thời kỳ mục vụ tại Hà Nội của Đức Tổng Giuse diễn ra trong thời kỳ đầy biến động, khó khăn…

Mọi thứ chỉ dừng lại từng đó và mặc nhiên không có bất cứ lời nào cho câu chuyện buồn đã xảy ra dẫn đến việc Đức Tổng Giuse Ngô Quang Kiệt phải có đơn xin nghỉ hưu tại Đan viện Xito Châu Sơn cho đến nay. Sự chừng mực đó nói lên tinh thần Kitô giáo trong cách hành xử của Giáo hội dành cho những người trong mình và liên quan tới mình!

Xin thưa rằng tất cả chỉ có thể và không có thêm một sự hứa hẹn này. Điều này cũng xóa bỏ thông tin Tòa thánh sẽ “phục chức” cho Đức Tổng Giuse bất chấp tuổi tác của Ngài đã đến lúc nghỉ hưu theo Giáo luật Công giáo. Cho nên, có thể thấy dù hết sức trân quý những đóng góp của Đức Tổng Giuse thời kỳ đương chức nhưng cơ hội quay lại của Ngài như dự báo là không thể. Mong rằng với những dư âm đã có, Đức Tổng Giuse sẽ tiếp tục làm đẹp lòng Thiên chúa, giữ gìn sự ổn định cho Giáo hội!
— — — — —

I- Tiểu Sử Đức Tổng Giám Mục Giuse Ngô Quang Kiệt

– 4.9.1952: sinh tại Mỹ Sơn, tỉnh Lạng Sơn
– 21.8.1964: theo học tại Tiểu Chủng viện Têrêsa, thuộc giáo phận Long Xuyên.
– 15.6.1972: theo học tại Đại Chủng Viện Tôma, giáo phận Long Xuyên. Phục vụ tại Nhà Thờ Chính Tòa Long Xuyên.
– 31.5.1991: Thụ Phong Linh Mục do Đức Cha Gioan Baotixita Bùi Tuần. Phó xứ Nhà Thờ Chính Tòa Long Xuyên.
– 3.12.1993: Theo học tại Institut Catholique de Paris, Pháp và đã tốt nghiệp tiến sĩ triết học và thần học.. Chánh văn phòng Tòa Giám Mục GP Long Xuyên.
– 18.6.1999: Được Tòa Thánh bổ nhiệm làm Giám Mục Lạng Sơn và Cao Bằng.
– 29.6.1999: Được tấn phong Giám Mục do Đức Cha Gioan Baotixita Bùi Tuần.
– 26.4.2003: Được Tòa Thánh bổ nhiệm làm Giám Quản Tông Tòa Tổng Giáo Phận Hà Nội.
– 07.05.2003: Nhậm chức Giám Quản Tông Tòa Tổng Giáo Phận Hà Nội, thay cho Đức Hồng Y Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng về nghỉ hưu.
– 19.02.2005: Được ĐTC Gioan Phaolô II chính thức bổ nhiệm làm Tổng Giám Mục cai quản Tổng giáo phận Hà Nội.
– Năm 2006 đến nay: Tổng Giám mục Tổng Giáo phận Hà Nội, kiêm Tổng thư ký của Hội đồng Giám mục Việt Nam.

II- KHẨU HIỆU (MOTTO): CHẠNH LÒNG THƯƠNG

Khi được phong làm Giám Mục, Đức Cha Giuse Ngô Quang Kiệt đã chọn cho mình khẩu hiệu rất đặc biệt là “Chạnh Lòng Thương”. Khi chọn khẩu hiệu này, có lẽ Ngài muốn trở nên giống Thầy Giêsu của mình, như trong Tin Mừng thánh Luca 9:36 tường thuật rằng:

“Đức Giê-su thấy đám đông thì chạnh lòng thương, vì họ lầm than vất vưởng, như bầy chiên không người chăn dắt”.

Chúa Giêsu là vị Mục Tử nhân lành đã không khỏi chạnh lòng thương đàn lũ dân chúng đi theo Ngài, vì họ là những người lầm than vất vưởng, như bầy chiên không người chăn dắt. Tôi cảm nhận Đức Tổng Giám Mục Ngô Quang Kiệt đã không chỉ chọn, mà còn sống đúng với khẩu hiệu của mình. Ngài đã  “chạnh lòng thương” đối với đàn chiên, và với người nghèo khổ mỗi khi có thiên tai, hay biến cố gì xảy ra, Ngài đã luôn có mặt đồng hành với họ. Hình ảnh Ngài rời Toà Giám Mục đi trên những con đường đất, lụt lội, sình lầy; đi trên ghe thuyền đến viếng thăm những nạn nhân đang sống trong những hoàn cảnh khó khăn đã nói lên trái tim của người mục tử nhân lành có lòng xót thương. Những người lầm than vất vưởng, bần cùng trong xã hội được Ngài tìm đến an ủi, nâng đỡ về tinh thần và vật chất. Với những người dân lành thấp cổ bé miệng không dám lên tiếng, hay cho dù có lên tiếng cũng chẳng được giới hữu trách lắng nghe, thì chính Ngài đã lên tiếng thay cho họ.

Chứng bệnh mất ngủ của Ngài trong thời gian gần đây có lẽ là bệnh “chạnh lòng thương”. Chạnh lòng thương đàn chiên, chạnh lòng thương Giáo Hội của Ngài. Là cha mẹ ai cũng trải qua kinh nghiệm như lời bài hát Lòng Mẹ “thương con thao thức bao đêm trường, con đã yên giấc mẹ hiền vui sướng biết bao”. Đến khi nào con cái nên thành người, thành tài và đời sống được hạnh phúc thì lúc ấy cha mẹ mới tạm yên giấc. Là cha tinh thần, là vị chủ chăn, Đức Tổng cũng không tránh khỏi kinh nghiệm “thương chiên thao thức bao đêm trường, chiên được no ấm cha hiền vui sướng biết bao”. Ngài thao thức cho đời sống tinh thần cũng như đời sống nhân bản của con chiên. Từ thao thức nhiều đêm đã trở thành thức đêm và mất ngủ.
— — — —- —

Cuối thánh lễ, trong tâm tình yêu mến, Đức tổng Kiệt gửi lời cảm ơn cộng đoàn vì đã hiện diện nơi thánh lễ để chung lời tạ ơn với ngài, điều mà Ngài cũng chẳng thể ngờ khi chẳng mời ai, cũng không thông báo cho ai cả. 

Ngài cũng gửi lời cảm ơn tới các anh em tu sĩ trong đan viện, đã coi ngài như người trong nhà, cưu mang và giúp đỡ ngài trong những giai đoạn khó khăn. Đồng thời, ngài cũng gửi lời cảm ơn lá thư, tin nhắn, lời hỏi thăm của Đức Giáo Hoàng Phanxicô, Đức Hồng y Tổng trưởng Bộ Loan báo Tin mừng của Tòa Thánh và rất nhiều các Đức Giám Mục của Giáo hội Việt Nam.
— — — —-

Vài hàng tiểu sử
​

Đức nguyên Tổng Giám mục Hà Nội Giuse Ngô Quang Kiệt sinh ngày 04 ngày 09 tháng 1952, tại Mỹ Sơn, Lạng Sơn – Quê gốc của ngài thuộc giáo xứ Quần Cống, giáo phận Bùi Chu.

Ngài cùng gia đình di cư vào Nam sau biến cố 1954 và thụ phong linh mục ngày 31 tháng 05 năm 1991, thuộc giáo phận Long Xuyên. Sau đó, ngài du học tại Pháp và về làm Chưởng ấn Tòa Giám mục Long Xuyên.

Ngày 29/6/1999, tại nhà Thờ Chính Tòa Long Xuyên, Đức Giám mục Gioan B. Bùi Tuần đã long trọng cử hành lễ Phong chức Giám mục cho hai Đức Cha Giuse Trần Xuân Tiếu và Giuse Ngô Quang Kiệt.
​

Trước đó, ngày 3/6/1999, Tòa Thánh cùng lúc bổ nhiệm ba Giám mục cho Giáo hội Việt Nam, cụ thể: Đức Cha Giuse Trần Xuân Tiếu làm Giám mục phó Giáo phận Long Xuyên, Đức cha Phêrô Nguyễn Soạn làm Giám mục Chính tòa Giáo phận Qui Nhơn và Đức cha Giuse Ngô Quang Kiệt làm Giám mục chính tòa Giáo phận lạng Sơn Cao Bằng. 

Ngài đã chọn câu Lời Chúa “Chạnh Lòng Thương” (Mt 9,36) làm khẩu hiệu Giám mục của mình.
​

Từ Lạng Sơn tới Hà Nội
​

Về Lạng Sơn – “mối tình đầu đời Giám mục” không bao lâu, sau khi tu bổ các cơ sở vật chất bị phá hủy do chiến Tranh Biên giới 1979, và nhất là đặt nền móng cho sự phát triển và hồi sinh Giáo phận, ngày 26 tháng 03 năm 2003, thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã chính thức đặt Đức cha Giuse Ngô Quang Kiệt làm Giám quản Tông toà Tổng Giáo phận Hà Nội và chưa đầy hai năm sau, ngày 19 tháng 02 năm 2005, ngài được bổ nhiệm làm Tổng Giám mục Tổng Giáo phận Hà Nội kiêm Giám quản Tông toà Giáo phận Lạng Sơn – Cao Bằng.

TGM Giuse Ngô Quang Kiệt tại nhà thờ Chính Tòa Hà Nội
​

Nếu có ai đi tù vì cầu nguyện tôi sẽ đi tù thay
​

Về Hà Nội từ một giáo phận với chưa đầy sáu ngàn nhân danh, sinh hoạt trong mười ba giáo xứ, để đến phục vụ trong một giáo phận có bề dầy truyền thống, với hơn ba trăm ngàn giáo dân, hơn một trăm giáo xứ; một giáo phận mà nói như Đức cha Phụ tá Tổng Giáo phận Hà Nội Phaolô Lê Đắc Trọng, trong thánh lễ nhậm chức Giám quản Tông Tòa của Đức cha Giuse Ngô Quang Kiệt, ngày 07 tháng 05 năm 2003 rằng, Tổng Giáo phận Hà Nội là một “Giáo phận nằm giữa một vùng đất giầu truyền thống lịch sử, kiên cường trong đức tin, nồng nàn trong đức ái; một giáo phận đứng trước bao thăng trầm của lịch sử nhưng niềm hy vọng vẫn thắm xanh như đồng lúa bạt ngàn, niềm cậy trông vẫn mãnh liệt như nước sông Hồng cuộn chảy trong những mùa lũ lớn” (x. Phaolô Lê Đắc Trọng, Những Câu chuyện một thời, Toàn Tập, Lưu hành nội bộ, 515-517), thì quả là một thách đố không nhỏ đối với bất cứ vị mục tử nào.

Dù vậy, tin tưởng vào sự “chạnh thương của Chúa” và với ý thức, ngài về Hà Nội là vì “tất cả anh chị em”, đặc biệt là những người nghèo, người bất công, người cùng khổ đầy rẫy ngay tại mảnh đất thủ đô giầu truyền thống lịch sử và văn hóa, ngài đã mạnh mẽ “Ra khơi” như lời của Đức cha Phụ tá Lê Đắc Trọng cầu chúc trong ngày ngài chính thức nhận sứ vụ.

Ngày 19/2/2005, ngài được Tòa Thánh bổ nhiệm là Tổng Giám mục Tổng Giáo phận Hà Nội thay cho Đức Cố Hồng y Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng, nghỉ hưu vì tuổi già, sức yếu.

Trong vai trò của một Tổng Giám mục phụ trách một Giáo tỉnh, Đức Tổng Giám mục Ngô Quang Kiệt, không chỉ là cầu nối giữa các Đức giám mục trong Giáo tỉnh, mà ngài còn là tiếng nói cho đoàn chiên gặp khó khăn không chỉ trong đời sống Đức tin mà còn trong tư cách những công dân bị hàm oan, bất công.

Cuối năm 2007, nhất là thời điểm diễn ra sự kiện Thái hà – Tòa Khâm sứ tháng 8 – 9/2008, chứng kiến chính quyền Hà Nội đơn phương xâm hại những tài sản của Giáo hội bị cưỡng chiếm bất hợp pháp trước đây, ngài đã giương lên ngọn cờ công lý và hòa bình, kêu gọi giáo dân Tổng Giáo phận Hà Nội cầu nguyện cho các nhu cầu của Giáo hội, với lời nhắn nhủ: “Nếu có ai đi tù vì cầu nguyện tôi sẽ đi tù thay”.

Lời hiệu triệu của vị cha chung, Đức Tổng Giuse Ngô Quang Kiệt vào thời điểm đó, đã nức lòng các giáo hữu, khắp nơi dấy lên phong trào cầu nguyện cho công lý và hòa bình, nhất là cho các nhu cầu của Giáo hội.

Sau đó, ngay tại Ủy ban Nhân dân Hà Nội, ngày 20/9/2008, giữa lúc dầu sôi lửa bỏng, ngài đã thẳng thắn tuyên bố: “Chúng tôi không đòi đất, nhưng đòi công lý” – “Tôn giáo là quyền chứ không phải ân huệ xin cho”.

Sự kiện Tòa Khâm sứ tháng 9 năm 2008
​

Trở thành ẩn sĩ
​

Những lời nói mạnh mẽ đanh thép của vị mục tử giữa chốn thủ đô, dĩ nhiên, đã gây khó chịu và cả sự hoảng sợ cho giới cầm quyền. Một chiến dịch vu cáo, bịa đặt, nói xấu ngài, được cả hệ thống chính trị vào cuộc. Ngài bị vùi dập không thương tiếc và kết cục, bằng những “nẻo đường gọi là đối thoại”, Đức Tổng Giuse Ngô Quang Kiệt bị cô lập và đã tự nguyện viết đơn xin về hưu, vì “lý do sức khỏe” khi tuổi đời còn quá trẻ.

Ngày 13/5/2010, lễ Đức mẹ Fatima – tước hiệu mà ngài rất yêu mến, ngài chính thức giã từ Tổng giáo phận và sau hơn hai tháng nghỉ ngơi tại Hoa Kỳ, ngày 06 tháng 08 năm 2010, ngài khỏe mạnh trở về Việt Nam và về thẳng Đan viện Châu sơn, Nho Quan, Ninh Bình, bắt đầu sống đời ẩn sĩ, trong tinh thần vâng phục Tòa thánh.

Đức Tổng hiện đang ẩn tu tại Đan viện Châu Sơn – Ninh Bình. Ảnh: Pham Tan
​

Chúng ta cầu nguyện với ngài và cho ngài, nhất là cho quê hương Việt Nam được tự do, quyền con người được nhìn nhận như ngài hằng mong ước và tâm niệm. 

Chúc mừng Đức Nguyên Tổng Giám mục Tổng Giáo phận Hà Nội, vị Giám mục ẩn sĩ, nhân dịp Ngân Khánh Giám mục (29/6/1999 – 29/6/2024) của ngài.

Kính xin Đức tổng cũng cầu nguyện nhiều cho Giáo hội và cho quê hương đất nước Việt Nam.​

---

Nguồn: Tổng hợp