Trong cuộc sống, ai cũng thích nghe lời khen ngợi, được tôn vinh vì những gì tốt đẹp mình làm được. Đó là một nhu cầu tự nhiên. Tuy nhiên, khi những lời góp ý, phê bình xuất hiện, chúng thường dễ bị gán nhãn là tiêu cực, không mang tính xây dựng. Từ đó, câu hỏi “Sao không nhìn vào mặt tốt mà cứ nói về cái xấu?” thường xuyên được đặt ra, như một cách để bảo vệ sự tự mãn hoặc né tránh vấn đề. Nhưng liệu điều này có hợp lý hay không?
Không phải ai cũng hoàn hảo
Trước hết, cần khẳng định rằng không có cá nhân, tổ chức hay hệ thống nào hoàn hảo. Dù có đạt được bao nhiêu thành tựu, vẫn luôn tồn tại những khuyết điểm hoặc điều cần cải thiện. Việc nói về cái xấu không có nghĩa là bỏ qua cái tốt, mà là để tạo sự cân bằng. Một người không chấp nhận nghe về sai lầm của mình sẽ mãi mãi đứng yên, không thể tiến bộ.
Nếu chúng ta chỉ nói về mặt tốt, chẳng phải đó là một sự lừa dối chính mình hay sao? Chúng ta có thể cảm thấy thoải mái tạm thời, nhưng lâu dài, điều này sẽ tạo ra những hệ quả khó lường.
Chọn lối sống giả tạo hay đối diện với sự thật?
Câu hỏi “Sao không nhìn vào mặt tốt?” dường như ám chỉ rằng người khác nên im lặng trước những sai lầm hoặc khuyết điểm, chỉ để bảo vệ cảm giác thoải mái cho mình. Nhưng nếu chỉ sống trong những lời khen giả tạo, liệu đó có phải là cách sống đáng để theo đuổi?
Một xã hội phát triển là một xã hội dám đối diện với sự thật, kể cả những sự thật khó nghe. Những quốc gia thành công thường có truyền thống tiếp nhận phê bình, không né tránh mà sử dụng những ý kiến trái chiều để cải thiện hệ thống. Ngược lại, những nơi chỉ khoe thành tích mà không nhận lỗi thường dễ rơi vào khủng hoảng khi vấn đề tích tụ quá lâu.
Phê bình là động lực, không phải công kích
Một điểm cần làm rõ: phê bình không đồng nghĩa với công kích cá nhân hay phủ nhận toàn bộ công lao. Khi ai đó chỉ ra một vấn đề, họ có thể đang mong muốn điều tốt đẹp hơn. Phê bình đúng cách là cách bày tỏ sự quan tâm và mong muốn xây dựng.
Ví dụ, khi một người góp ý rằng chính sách của một tổ chức còn nhiều bất cập, điều đó không có nghĩa là họ ghét bỏ tổ chức đó. Ngược lại, sự im lặng trước sai lầm mới là nguy hiểm nhất, bởi nó đồng nghĩa với sự dửng dưng và thiếu trách nhiệm.
Cần có góc nhìn đa chiều
Nếu chỉ nhìn vào mặt tốt, chúng ta sẽ bị cuốn vào một vòng xoáy của sự tự mãn. Nhưng nếu chỉ chăm chăm nói về mặt xấu, chúng ta cũng có thể rơi vào thái cực tiêu cực. Vì vậy, điều quan trọng là có một góc nhìn đa chiều: khen ngợi điều tốt để khích lệ, và phê bình điều xấu để cải thiện.
Hãy thử hình dung, nếu một người bạn làm tốt công việc của mình, bạn nên khen ngợi. Nhưng nếu họ mắc sai lầm, bạn cũng cần chỉ ra điều đó một cách tế nhị. Sự cân bằng này giúp người khác cảm thấy được tôn trọng và có động lực để hoàn thiện bản thân.
Kết luận
Phản biện quan điểm “Sao không nhìn vào mặt tốt mà cứ nói về cái xấu” không phải là khuyến khích chỉ trích vô tội vạ, mà là khẳng định tầm quan trọng của sự thật. Sự phát triển, cả ở cấp độ cá nhân hay xã hội, đều phụ thuộc vào khả năng đối diện với thực tế, bao gồm cả những khuyết điểm và sai sót.
Thay vì né tránh, hãy coi việc nhắc đến cái xấu là một cơ hội để tự nhìn lại và tiến bộ. Một người chỉ nghe lời khen thì không bao giờ lớn lên, một xã hội chỉ ca tụng thành tích thì không bao giờ bền vững. Do đó, hãy lắng nghe, không chỉ những lời tán dương mà cả những lời phê bình, vì đó chính là cách tốt nhất để trưởng thành.
