Ngôi trường có 3 vị Thánh từng theo học

Trong hơn 5 thế kỷ tồn tại, trường Sainte-Barbe (Collège Sainte-Barbe) đã đào tạo nhiều học sinh, sinh viên xuất chúng, trong đó có ba vị thánh Công giáo

Đầu tháng 1.2015, người viết được dự một buổi họp mặt rất đặc biệt tại nhà hàng nhỏ Coupe Chou ở khu phố cổ của Paris, cách Điện Panthéon chỉ vài bước chân. Hầu hết những người có mặt đều đã nghỉ hưu, vậy mà họ vui cười rổn rảng nhắc chuyện lớp tôi, lớp bạn, lớp chúng mình... Trong từng câu chuyện hiện rõ mồn một khung cảnh trường lớp của Paris vào thập niên 1950 - 1960 với những cô cậu bé mặc đồng phục và những thầy cô giáo “khó tính mà tử tế”. Họ chuyền tay nhau những tấm hình chụp tập thể lớp được nâng niu, gìn giữ cẩn thận nên sau hơn nửa thế kỷ vẫn còn mới nguyên. Căn phòng xưa cũ của một nhà hàng đặc trưng cho Paris cổ kính đã trở thành nhà ăn nội trú của ngôi trường 500 tuổi. Những thị trưởng, nhà phân tâm học, nhà môi giới tranh hay “bà ngoại nội trợ”... ngồi quanh tôi bỗng chốc “nhỏ lại” thành những cô cậu học trò hồn nhiên của ngôi trường ấy. Một cách đầy tự hào.

Không tự hào sao được khi trường Sainte-Barbe được thành lập từ năm 1460 và từng là trường lâu đời nhất Paris cho đến khi đóng cửa và chuyển đổi chức năng thành thư viện vào năm 1999. Trong các thế hệ từng dùi mài kinh sử ở ngôi trường này, có những tên tuổi lẫy lừng như kỹ sư Gustave Eiffel, chính trị gia Jean Jaurès và đặc biệt là “bộ ba” Ignace de Loyola (Íñigo López de Loyola), François Xavier, Pierre Favre -  ba vị thánh danh tiếng của Giáo hội. Tuy trường không còn hoạt động nhưng Hội Cựu học sinh Sainte-Barbe (AAAB) hằng năm vẫn họp mặt vào đầu tháng 12 để mừng lễ thánh Barbe bổn mạng (4.12) và chuẩn bị đón Giáng sinh.

Cái nôi của Dòng Tên

Nghe tôi nói mình là người Công giáo, cô Anne-Marie Ramousse, Chủ tịch AAAB “khoe” ngay : “Trường Sainte-Barbe từng có 3 sinh viên sau này được tuyên thánh đó!”. Câu chuyện về “bộ ba” Ignace de Loyola, François Xavier, Pierre Favre và bốn người bạn cùng tuyên thệ ở đồi Montmartre rất quen thuộc với nhiều người, đặc biệt là những ai am tường lịch sử Dòng Tên. Nhưng chi tiết cả ba vị thánh cùng học trường Sainte-Barbe và ở cùng phòng tại khu nội trú thì ít được nhắc đến. Chính tại căn phòng này, đức tin và khát khao được tận hiến cho Thiên Chúa của Ignace đã trở thành men xúc tác cho tình bằng hữu với hai đồng môn, tiền đề của việc khai sáng Dòng Tên về sau.

Nếu nhìn lại “lai lịch” của ba vị thì quả như thánh Pierre Favre nhận xét, “chính Chúa Quan Phòng” đã sắp đặt để từ những xuất phát điểm vô cùng cách biệt, họ lại đi cùng một con đường đến cuối cuộc đời, để dấn thân cho Giáo hội và phục vụ anh em mình.

Vào thế kỷ XV, Đại học Paris (còn một tên gọi khác nổi tiếng hơn là Sorbonne) được phân chia thành nhiều trường nhỏ trực thuộc. Một trong số đó là trường Sainte-Barbe. Năm 1525, hai chàng thanh niên 19 tuổi François Xavier, Pierre Favre nhập học và được xếp ở cùng phòng tại ký túc xá. François sinh trưởng trong một gia đình quý tộc xứ Basque, trung thành với vương quốc Navarra (ngày nay thuộc Tây Ban Nha), đồng minh của Pháp. Pierre sinh ra trong một gia đình nông dân ở vùng núi đồi Savoie (phía đông Pháp). François là người sôi nổi, thích hội hè, thi đấu thể thao..., còn Pierre hiền lành và học hành rất nghiêm túc, chăm chỉ. Tính tình rất khác biệt nhưng cả hai nhanh chóng trở nên thân thiết và trải qua những năm đầu tiên tại trường Sainte-Barbe khá bình lặng, dù tại châu Âu vào thời điểm đó đang diễn ra nhiều biến động cả về xã hội lẫn tôn giáo.

Sinh viên cao tuổi

Theo tác phẩm Ignace de Loyola, François Xavier, Pierre Favre của các tác giả André Cnockaert và Dominique Bertrand (NXB Fidélité), sự xuất hiện của “bạn cùng phòng thứ 3” Ignace de Loyola vào tháng 10.1529 đã làm cuộc đời của hai sinh viên François và Pierre rẽ sang hướng khác.

Không như François và Pierre, khi nhập học tại trường Sainte-Barbe, Ignace đã 38 tuổi, với hành trang là vốn sống vô cùng phong phú. Đôi chân khập khiễng in hằn dấu vết chiến tranh của “sinh viên cao tuổi” là minh chứng rõ rệt nhất của điều này. Ignace cũng là người xứ Basque và trớ trêu thay, gia đình của ông lại phục vụ dưới trướng của vua Castille (Tây Ban Nha ngày nay), đối địch của vương quốc Navarre. Nhiều năm trước đó, trong trận chiến Pampelune, hai người anh của François Xavier phục vụ cho liên quân Pháp-Navarre, bên kia chiến tuyến, Ignace chiến đấu can trường cho quân Navarre. Bị thương nặng sau trận này, trong những ngày tháng đau đớn và chán chường khi dưỡng thương tại nhà, Ignace đã tìm thấy “ánh sáng mới” nhờ đọc sách về thánh Đa Minh, thánh Phanxicô thành Assisi và thánh Antôn Cả. Ông xuất ngũ, rời xa cuộc tranh chấp giữa các vương triều để phục vụ một vị vua duy nhất : Thiên Chúa.

Hành trình phục vụ Thiên Chúa của Ignace mở đầu bằng các cuộc hành hương qua Ý và Đất Thánh. Các chuyến đi đã giúp ông nhận ra một điều : để hiểu và giúp nhiều người cùng hiểu được tình yêu của Chúa, cần phải tích lũy thật nhiều kiến thức. 33 tuổi, Ignace quay về Barcelona để trở lại trường học. Những biến động về xã hội đã đưa “sinh viên cao tuổi” sang Pháp, sau đó cập bến trường Sainte-Barbe và trở thành bạn cùng phòng với François và Pierre. Pierre được các giáo sư giao việc “phụ đạo” Ignace.

Tính tình hòa nhã của Pierre và vốn sống dày dặn cùng lòng nhiệt thành với Chúa của Ignace đã làm cả hai lập tức trở thành bạn thâm giao. Từ chỗ là học trò về tiếng La-tinh và văn chương, Ignace đã trở thành “người thầy tinh thần” của Pierre.

Quan hệ với François thì “phức tạp” hơn do xuất thân “đối đầu chính trị” giữa hai gia đình. Phải mất khoảng 5 năm, Ignace mới thật sự được François tin tưởng và bắt đầu trở thành bạn thân.

Bộ ba sau này có thêm 4 thành viên mới, cũng là đồng môn tại trường Sainte-Barbe. Không chỉ cùng trường, với nguồn cảm hứng vô tận do Ignace mang lại, họ đã chọn cùng một con đường và cùng đến đồi Montmartre để đọc lời tuyên thệ vào tháng 8.1534. Con đường khó nghèo, khiết tịnh và vâng phục của Dòng Tên đã được mở ra.

CGVDT